Aandeelhoudersovereenkomst: zinvol of zinloos?

Een aandeelhoudersovereenkomst is bij uitstek de overeenkomst die je wat mij betreft moet (laten) opstellen en hopelijk voor altijd onderin de la kan leggen. Deze overeenkomst zal vaak alleen uit de la worden gehaald, als er een (ernstig) conflict tussen de aandeelhouders is ontstaan of bij een exit van een aandeelhouder.

En juist in die situaties, zal je blij zijn dat je een aandeelhoudersovereenkomst hebt. Oftewel, een zinvolle overeenkomst. Ten minste, als de aandeelhoudersovereenkomst goed is opgesteld.

Wat is een aandeelhoudersovereenkomst?

Een aandeelhoudersovereenkomst is een overeenkomst tussen aandeelhouders van een vennootschap (BV of NV). Deze overeenkomst bevat afspraken die verbonden zijn aan het aandeelhouderschap om de onderlinge verhouding tussen de aandeelhouders te regelen.

Wat regel je in een aandeelhoudersovereenkomst?

In een aandeelhoudersovereenkomst kunnen aandeelhouders in feite alles afspreken. Het is maatwerk: wat past bij de aandeelhouders? Wat past bij de vennootschap? Welke vangnetten wil je inbouwen? Dat maakt het voor mij, als advocaat, juist leuk om zo’n overeenkomst op te stellen!

Er zijn een aantal onderwerpen die ik eigenlijk altijd in de aandeelhoudersovereenkomst laat terugkomen, waaronder:

1. Bestuur en bestuursbesluiten

Ten eerste het bestuur en bestuursbesluiten. In de aandeelhoudersovereenkomst kunnen afspraken worden gemaakt over de vertegenwoordig van de vennootschap en de benoeming, schorsing en ontslag van bestuurders. Ook kan de bezoldiging van de bestuurders worden vastgelegd, omdat het aan de Algemene Vergadering is om de bezoldiging vast te stellen.

Ten aanzien van bestuursbesluiten kan in de overeenkomst worden afgesproken dat belangrijke besluiten eerst ter goedkeuring moeten worden voorgelegd aan de Algemene Vergadering. Dit is met name van belang als de aandeelhouders niet tevens samen het bestuur van de vennootschap vormen. Daarnaast zijn voorzieningen voor tegenstrijdig belang van bestuurders of het staken van de stemmen in bestuursvergaderingen, zinvol om te regelen in de aandeelhoudersovereenkomst.

• Dividendbeleid

Op de tweede plaats verdient het aanbeveling om in de aandeelhoudersovereenkomst iets op te nemen over het dividendbeleid. De wet legt deze bevoegdheid ook bij de aandeelhouders. Om de verwachtingen bij de aandeelhouders over het dividendbeleid aan de voorkant te managen, kunnen uitgangspunten over dit beleid worden opgenomen in de aandeelhoudersovereenkomst.

• Impasse

In de situatie dat er een even aantal aandeelhouders of bestuurders is, is er geen doorslaggevende stem. Het risico is dat de Algemene Vergadering of het bestuur besluitloos blijft, omdat er altijd evenveel stemmen voor als tegen zijn. In dat geval biedt een impasse-regeling uitkomt.

Een impasse-regeling houdt bijvoorbeeld in dat als er een impasse is ontstaan, er eerst een nieuwe vergadering wordt bijeengeroepen. Partijen kunnen elkaar dan nogmaals, voorbereid en met goede argumenten, proberen te overtuigen. Mocht ook deze vergadering niet tot een oplossing leiden, dan kan bijvoorbeeld zijn geregeld dat een externe deskundige (bijvoorbeeld de huisaccountant of advocaat of bindend adviseur) de doorslaggevende stem mag geven om de impasse te doorbreken.

• Exit

Een belangrijk onderwerp om afspraken over te maken is een exit-regeling. De wet biedt namelijk heel weinig ruimte om te scheiden van je mede-aandeelhouder. Een scheiding / exit kan daardoor zelden worden geforceerd, tenzij je er samen afspraken over hebt gemaakt. Als er sprake is van een conflict, dan zijn deze afspraken jouw houvast.

Om juridisch getouwtrek te voorkomen, kan in de aandeelhoudersovereenkomst worden bepaald in welke situaties partijen afscheid van elkaar moeten nemen (aanbiedingsplicht), hoe dat moet gebeuren en tegen welke prijs.

• Drag along & tag along

Als er minderheidsaandeelhouders zijn, dan kunnen de drag along en tag along relevant zijn. Een drag along is gunstig voor de meerderheidsaandeelhouder. Als hij namelijk zijn aandelen wil verkopen aan een derde, dan kan hij met de drag along de minderheidsaandeelhouder verplichten om zijn aandelen mee te verkopen. Het betreft dus een meeverkoopplicht voor de minderheidsaandeelhouder.

Een tag along daarentegen is gunstig voor de minderheidsaandeelhouder. Als de meerderheidsaandeelhouder voornemens is om zijn aandelen aan een derde te verkopen, dan heeft de minderheidsaandeelhouder het recht om zijn aandelen mee te verkopen. De tag along is dus een meeverkooprecht.

• Non-concurrentie

Tot slot is een non-concurrentiebepaling van belang. Vaak vinden aandeelhouders het niet prettig als een aandeelhouder activiteiten onderneemt die concurrerend zijn met de activiteiten van de vennootschap. Daarom wordt in aandeelhoudersovereenkomsten vaak een non-concurrentiebeding opgenomen, die geldig is zolang de aandeelhouder aandelen bezit en gedurende een bepaalde periode na het verkopen van de aandelen.

Waarom zou je een aandeelhoudersovereenkomst (laten) opstellen?

Deze vraag is eigenlijk hetzelfde als de vraag waarom je huwelijkse voorwaarden laat opstellen. Is er geen vertrouwen in elkaar? Ja, juist wel, want je start samen een bedrijf. En dat is het ideale moment om, in goed overleg (want je vindt elkaar aardig), te bespreken hoe jullie het voor je zien als er een tijd zou komen dat er minder vertrouwen is in elkaar.

De vervolgvraag die ik vaak krijg is: maar we hebben toch al statuten? Het is dan toch niet verplicht om een aandeelhoudersovereenkomst op te stellen? Dat is juist, het is niet verplicht, maar een aandeelhoudersovereenkomst heeft wel voordelen.

Een belangrijk voordeel van een aandeelhoudersovereenkomst is dat deze flexibeler is dan de statuten. Partijen hebben meer vrijheid bij het bepalen van de inhoud. Een ander voordeel is dat de aandeelhoudersovereenkomst eenvoudig kan worden aangepast als de aandeelhouders het eens zijn over de aanpassing. Een wijziging van statuten daarentegen gebeurt door de notaris en kost dus meer tijd en geld. Verder is de aandeelhoudersovereenkomst niet openbaar, terwijl statuten dat wel zijn. Als er dus specifieke bepalingen zijn die aandeelhouders liever niet openbaar maken (zoals een prijsbepaling of dividendbeleid), dan kunnen die worden opgenomen in de aandeelhoudersovereenkomst.

Tot slot

Het opstellen van een aandeelhoudersovereenkomst is dus zinvol. Mijn advies is dan ook om dit te regelen. Het is wel maatwerk. Voor elke aandeelhouder en elke vennootschap zijn bepaalde afspraken meer of minder relevant.

Ik ga graag met de aandeelhouders om tafel om te luisteren naar hun wensen, in gesprek te gaan over “wat als…” en dit vervolgens te vertalen naar een aandeelhoudersovereenkomst die past bij de aandeelhouders. Neem gerust contact met mij op om ook dit gesprek aan te gaan.